Zaanse Schans

Polders, polders en polders…. zo ver als je kunt kijken. Het prachtige Nationaal Landschap Laag Holland is een natuur- én cultuurhistorisch hoogstandje. Het gebied van 51400 hectare puilt uit van de droogmakerijen, veenweides en veel wateren die watervogels aantrekken. Een typisch kenmerkend en oer-Hollands beeld dat je veelvuldig op de fietstocht ziet zijn de koeien in de grazige weilanden. Maar de route leidt je ook langs veel forten van de Stelling van Amsterdam, die op de UNESCO-Werelderfgoedlijst staan. De totale verdedigingslinie werd gebouwd tussen 1880 en 1914 en kende tientallen forten. Vanaf het startpunt Purmerend bij Hampshire Golfhotel - Waterland waar je gratis je auto kunt parkeren, fiets je naar het eerste fort op de fietstocht. Het Fort aan de Middenweg, dat er nog altijd indrukwekkend uitziet. Er is een mooie hefkoepel met geschut en mitrailleurstellingen in de frontwal. Vroeger kon men deze via beschermde, overdekte gangen bereiken. In het hoofdgebouw is ook nog veel van de oorspronkelijke installatie te zien. Dit fort geeft je een goede indruk van hoe de forten van de Stelling van Amsterdam waren gebouwd en ingericht. Ook het Fort aan de Jisperweg is onderdeel van de Stelling van Amsterdam net als de andere forten die je tegen gaat komen op de route. Doordat het zand waarmee het terrein is verstevigd veel kalk bevat, zie je hier een ander type flora dan bij de andere forten: hier groeien het zeldzame akkerhoornbloem, reigersbek en zwanenbloem. Het fort wordt slechts eens in de vijf jaar opengesteld voor bezoekers, maar is ook van de buitenkant nog de moeite van een kijkje waard. Het fort bij Spijkerboor werd tijdens de Eerste Wereldoorlog gemobiliseerd, maar heeft ook andere bestemmingen gekend. Zo deed de vesting dienst als gevangenis voor dienstweigeraars en een aantal prominente NSB’ers, maar heeft hier ook een aantal politieke delinquenten vastgezeten. Het fort staat in een natuurgebied en wordt omringd door een populierenbos en een loofbos, waar diverse vogelsoorten broeden. Fort Marken-Binnen werd aangelegd om de Markervaart en de oevers van de Westwouderpolder en de Stierop te verdedigen. Toch ligt het redelijk geïsoleerd, omdat er vroeger geen directe verbindingsweg met andere forten was. Vlakbij de vesting liggen een nevenbatterij en een inlaatduiker, waaruit de verdedigende functie duidelijk blijkt. Anno 2013 wordt het fort gebruikt door RBOC ‘Fort Marken binnen’; een opleidings- en trainingscentrum voor brandweer en hulpverlening. De Zaanse Schans mag als een van de mooiste stukjes Nederland één groot open luchtmuseum genoemd worden. Hoewel de Zaanse Schans officieel geen museum is, is het opgezet met als doel het historisch erfgoed te bewaren en trekt jaarlijks ongeveer 900.000 bezoekers. Vele molens, woningen en schuren zijn gebouwd in unieke Zaanse hout-architectuur. Er is werkelijk teveel om op te noemen.